edep yolculuğu: HAC YAPMAK

Ibadet maksadiyla hac mevsiminde Kâbe'yi ziyaret etmeğe Hac denir. Hac mevsiminin dışındacKâbe ziyaret edilirse Umre adı verilir. Hac ibadeti, islamın beş şartından biridir. Farz-ı ayn dedigimiz kuvvetli farzlardan olup, kitap ve sünnet ile sabittir.

Kîtapdaki yeri Al-î Imran suresinin 97. ayetidir. Bu ayette mevlamız şöyle buyurmaktadır: " Azık ve binek Halimin Han yoluna gücü yeten her kimsenin o Beyti hac etmesi, insanlar üzerinde Allah'in hakkıdir, farzdır. Kim bu farzı tanımazsa her halde Allah'ın ihtiyacı yok. O bütün alemlerden müstağnıdır."

Sünnetdeki yerini de, Ibn-i Ömer'den rivayet edilen şu hadisi şerifle bulmaktayız: " islam dini beş temel üzerine bina edilmistir. Kelime-i şehadet getirmek, Namaz kılmak, Oruç tutmak, Zekat vermek ve Hacca gitmektir."

Hac ibadeti insana dini, dünyevi birçok kültûrel faydalar sağlar. Dünyanın çeşitli yönlerinden gelen dilleri, renkleri, milletleri ayrı olan insanların, aynı duygular etrafında tek yürek olduğunu gördükçe insanın, Allah'a ve dine olan bağlılığı artar. Bu sayede temiz bir îman'a, salih bir amele ve güzel ahlaka sahip olur.

Bu maksatla, üzerine hac farz olup da, yerine getirmekte vurdum duymazlık edenlere, sevgili peygamberimizin öğütleri yanında çok ağır benzetmeleri bulunmakta ve şöyle buyurmaktadır :

- " Üzerine hac farz olup da onu yerine getirmeyenler, hıristiyan veya yahudi ölümüyle ölürler." [Hz. Ali (r.a.)'den]

- " Müslümanların yapmakla mükellef olduğu işleri işlemeyenler onlardan değildir. " [Tabarani (rîvayet)]

- " Hacca gitmekte acele ediniz, (borçlarınızdan biran önce kurtulmaya çalışınız), çünkû takdir ansızın gelebilir." [îbni Abbas'dan (Ahmet rivayet)]

- " Ey insanlar. Allah hac ibadetini sizin üzerinize farz kılmıştir. Hac yapmakta acele ediniz." [Müslim rivayet eder]

- Bir gün Hz. Aişe validemiz: ,.Ey Allah 'ın Rasulü, kadınlar üzerine cihad var mıdır? " diye sordu. Rasulullah'da: " Kadınlar üzerine harpsiz cihad vardır. O da Hac ve Umre 'dir." buyurdu.

- " Bir Umre 'den sonra, yapılan hatalara başka bir Umre kefarettir ve makbul bir Hac ibadeti ise sahibini Cennet'e götürür."

Hac ve Umre çesitleri :

1) Hacc-i Ifrad: Umresiz yapılan Hac demektir. şöyle niyet edilir: ,,Allahümme irini üridül hacca, feyessir hilli ve vetekabbelhü minni" Manasi: Allahım ben hac yapmak istiyorum, bunu bana kolaylastırarak kabul et.

Bu hacda kurban yoktur. Diğer iki hac çeşidinde kurban kesmek vacibtir.

2) Hacc-i Temettu: Hac mevsiminde, ayrı ayrı ihramla, hem hac hem de umre yapmaktır. şöyle niyet edilir: ,,Allahümme irini üridül umrete lillahi, fezessirhüli ve tekabbelhü minni". Manasi: Allahim ben umre yapmak istiyorum, bunu bana kolaylastirarak kabul et.

Umre ihramından çıktıktan sonra bir kaç gün ara ile tekrar hac ibadetine niyet edilir. Birinci bölümde olduğu gibi.

3) Hacci Kiran: Hac mevsiminde, tek ihram ile hem Hac, hem de Umre ibadetini yapmaya denir. şöyle niyet edilir: ,,Allahümme inni üridül hacce vel umre-te lillahi, feyessirhumali ve tekabbelhuma minni". Manasi: Allahim ben hac ve umreye niyet ettim, buna bunu kolaylaştırarak kabul et.

Bu hac çeşitlerinden birisine niyet eden hacı adaylarının ilk öğreneceği dua Telhiye'dir. Sözleri şöyledir:

,,Lebbeyk. Allahümme Lebbeyk, Lebbeyke lâ serike leke lebbeyk, Innel hamde Vennimete leke Velmülke laserike lek"

Manasi: Mevlam. Davetine uyarak sana geldim. Senin eşin ve ortağın yoktur. Mülk ve nimet senindir. Hamd sanadır. Serikin yoktur.

Ihrama girdikten ve niyet yapıldıktan sonra hacı adayı bu telbiyeyi sık sık okuyacaktır.

Haccın farzı üçtür:

1)ihrama girmek

2) Ziyaret tavafi yapmak

3) Arafatta vakfeye durmak

1. Îhram: 150 x 120 ebadında iki beyaz havlu parçasıdır. Mekke'ye muayyen uzaklıktaki Mikat adı verilen mahallerden niyet ederek Telbiye ile ihrama girilir. Kadınlar kendi elbiseleriyle niyet ederek ihrama girmiş olurlar. îhramı giydikten sonra, bazı helal olan şeyler haram olur. Mesela avlanmak, ot koparmak, böcek öldürmek, koku sürünmek, cinsi münasebette bulunmak gibi fiiller.

2. Tavaf: îhrama girmis olan hacılar, Mekke'ye geldikleri zaman, doğru Kâbe'yi tavafa giderler. Sadece hacc-ı ifrada niyet eden hacılar Kudum Tavafı'na, Hacc-ı Temettü ve Hacc-i Kirana niyet eden hacılarda Umre Tavafı'na niyet ederler. Tavaflarda Kâbe sol tarafa alınarak Hacerül-Esved'den başlanır. Yedi defa dönülür. ilk üç dönüşte remel yapılır. (Kısa adımlarla canlı yürümektir. Sonunda sa'y olan tavaflarda remel ve iztiba (sağ omuzu açmak) yapılır. Her tavafta yapılmaz) Her dönüşe bir savt denir. Her savtın duası vardır. Bilinmezse bildiğiniz bir duayı okuyarak tavaf edilir. Hacerül-Esved'in karşısına gelinince: "Bismillahi Allahu ekber" diyerek elle selamlanır veya dokunulur. Tavaf bittikten sonra İbrahim makamına yakın bir yerde iki rekât namaz kılınır. 1. rekâtta Kâfirun suresi. 2. rekâtta Îhlas suresi okunur. Zemzem içilir ve Umrenin sa'yına geçilir.

Sa'y: (Vacibtir) Safa ve Merve arasında yedi kere yürümektir. iki yeşil direk gelince canlı bir şekilde yürürler buna Hervele denir. Hacc-i Temettu'ya niyet edenler traş olarak ihramdan çıkarlar. Arefeden bir gün önce tekrar ihrama girerler. Hacc-i Ifrat ve Hacc-i Kiran'a niyet edenler Bayramın birinci günü taş attıktan sonra kurban kesilinceye kadar ihramda kalırlar. Taş-Baş-Traş'dan (Seytan taslama. Kurban kesme. Traş olma) sonra ihramdan çıkarlar. En sonunda Arafat - Müzdelife vukufü ve şeytan taşlama bitince hemen ziyaret tavafını (Farz Tavafı) yapmak üzere Kâbe'ye gelinir ve Tavaf yapılır. Safa ve Merve arasında tekrar say yapılır. Kurbanlar kesildi haberi gelince traş olunarak ihramdan çıkılır. Bundan sonra normal elbiselerle Kâbe bol bol tavaf edilir. Mekke'den ayrılırken en son Veda Tavafı yapılarak Kâbe terk edilir.

3.Arafat: Mekke şehrine takriben 30 km uzaklıkta bulunur. Burada arefe günü güneşin doğuşundan, batışına kadar bulunmak farzdır. Arafat'ta vakfeye durmayan kişi hac ibadetini yapmamış olur. Burada' bol bol dua, zikir ve ibadet yapilir. Duaların, isteklerin kabul edildiği kutsal bir yerdir. Ovanın ortasına yakın bir yerde «Cebelû-r rahme" denilen bir tepe vardır. Bu tepe civarında dua etmek sevaptır.

Güneş battıktan sonra «Mesaril Harem» denilen mescidin yanına, yani Müzdelife'ye gelinir. Burada akşam ve yatsı namazları beraberce kılınır. Bu mahalde de bol bol zikir yapılır. Mina'da atılacak olan taşlar buradan toplanır. Sabah namazından,isteyen Mina'daki çadırlarda kalır, isteyen de Mekke'deki evine gider. Mina'yı terk edenler, sünneti terk etmiş olurlar. Mina'da üç gün şeytan taşlanır. Bayramın birinci gününde, büyük şeytana yedi, ikinci gününde büyük, orta ve küçük şeytana yirmibir, üçüncü gününde yine her üçüne yirmibir taş atılır. Taş atma bittikten sonra hacıların işleri bitmiş olur. Medine'yi ziyaret etmemiş olanlar Medine'ye, Hac'dan önce ziyaret etmiş olanlarda memleketlerine dönerler. Zamanları olanlar, Hz. Aişe Mescidinden Umre için ihrama girerek bol bol Umre yaparlar.

Cezalar (Cinayetler):

Haccin ve Umrenin erkânindan biri, ihlal, ihmal veya terk edilirse bunlara bir bedel gerekir ki buna Haccın ve Umre'nin cezalari manasında cinayetler denir.

Hac ve Umrenin farzları terk edilirse ibadet bozulur, iadesi gerekir. Haccın vacibleri terk veya ihmal edilirse, yapılan hatanın cinsine göre ya ibadet kaza edilir veya ceza verilir. Bu cezalar deve, koyun, keçi cinsinden bir hayvanın kurban edilmesi olduğu gibi, sadaka şeklinde veya oruç tutmakla da ceza yerine getirilir.

Hac ve Umre'nin vacibleri:

1. Sa'y yapmak (Safa ile Merve arasında);

2. ihrama intikat denilen yerlerden girmek;

3. Güneş batıncaya kadar Arafat'dan ayrılmamak;

4. Müzdelife'de vakfeye durmak;

5. Mina'da 3 gün şeytan taşlamak;

6. Traş veya saç kısaltma;

7. Veda Tavafı (Tavafı Sader)

Hacıların dikkatine:

1. Medine ve Mekke'de namazlar mümkün olduğu kadar Harem'de ve cemaatla beraber kılmaya çalışmak;

2. Sehevi hislerden, fasiklik yapmaktan, kavga çıkarmaktan şiddetle sakınmak. (Bakara, 197)

3. ibadet ve Ziyaret yerlerinde, müslümanlara söz ve fiil ile eziyet verimemeye ve kibar olmaya çalişmak (Halim, Selim)

4. ihramli olan hacı adayları, ihramin bütün yasaklarına kusursuz uymalı. ihram yasaklar kısaca şöyledir:

a) Vücuttan kıl koparmak, tırnak kesmek, saç, ot, çiçek koparmak v.s.. Kan çıkmasında bir beis yoktur.

b) ihrama girdikten sonra koku sürmek, yiyeceğine ve içeceğine koku batırmak, kokulu sabunla yıkanmak. ihramdan önce sürülen koku kalmış ise zararı yoktur.

c) Ehil olmayan kara ve deniz hayvanlarını avlamak;

d) Zina yapmak, şehvetle dokunmak ve öpmek v.s.

e) Eldiven ve ayakkabı giymek. Paltoyu giymeden omuza atmakta zarar yoktur.

f) Kadınların yüzleri ve elleri ihramda açık olmalı. Elbiseleriyle birlikte ayakkabılarıyla dolaşırlar.

Tavaf yaparken dönüşler (savt) de okunacak dualar:

Birinci savtda okunan dua:

1.jpg (13331 Byte)